تعریف حسابرسی با رایانه
درواقع واژه حسابرسی رایانه‌ای به استفاده از فناوری رایانه (کامپیوتر) در کارهای حسابرسی اطلاق می‌شود. امروزه بسیاری از اطلاعات شرکت‌ها در سیستم‌های اطلاعاتی نگهداری می‌شود و به‌مرور استفاده از کاغذ در عملیات داخلی سازمان‌ها در حال حذف شدن است. حرفه حسابرسی نیز می‌بایست متناسب با رشد فناوری، خود را محیط جدید وفق دهد.
در تعریف دیگری حسابرسی رایانه‌ای که حسابرسی کامپیوتری نیز گفته می‌شود، عبارت است از بررسی و آزمایش مستقل رکوردهای اطلاعاتی و فعالیت‌ها به‌منظور ارزیابی کفایت کنترل‌های داخلی سیستم‌های کامپیوتری برای حصول اطمینان به رعایت سیاست‌ها، روش‌ها و رویه‌های عملیاتی ایجادشده، و پیشنهاد تغییرات لازم در کنترل‌های داخلی.
فواید انجام حسابرسی با رایانه
حسابرسی با رایانه فواید زیر را دارد:
الف. کاهش زمان حسابرسی– یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های حرفه حسابرسی، چالش محدودیت زمان حسابرسی است. هم شرکت‌های موردحسابرسی و هم مؤسسات حسابرسی مایل هستند که مدت‌زمان حسابرسی تا آنجا که ممکن است کاهش یابد. کاهش زمان حسابرسی، کارایی حسابرسی را افزایش می‌دهد.
ب. افزایش حجم رسیدگی‌ها– یکی از محدودیت‌های حسابرسی، رسیدگی نمونه‌ای است و این بدان معنی است که حسابرس نه زمان و نه امکان رسیدگی به تمام اسناد و مدارک حسابداری را ندارد لذا از تکنیک‌های نمونه‌گیری استفاده می‌کند و نتایج را با استفاده از مدل‌های آماری، به جامعه مورد رسیدگی تعمیم و گزارش حسابرسی را تهیه می‌کند. وقتی از رایانه استفاده می‌شود می‌توان میزان رسیدگی را با استفاده از رایانه به‌طور قابل‌ملاحظه افزایش داد. افزایش حجم رسیدگی، دقت یافته‌های حسابرسی را افزایش می‌دهد و قابلیت اتکای به یافته‌های حسابرسی را افزایش می‌دهد. به‌عبارت‌دیگر اثربخشی حسابرسی را افزایش می‌دهد.
پ. کاهش بهای تمام‌شده حسابرسی– با توجه به این‌که بهای تمام‌شده حسابرسی بر اساس مدت‌زمان کار تیم حسابرسی و نرخ هر ساعت کار هر یک از رده‌های حرفه‌ای حسابرسی محاسبه می‌شود لذا با کاهش زمان حسابرسی، بهای تمام‌شده حسابرسی نیز کاهش می‌یابد.
ت. کاهش مواد و ملزومات مصرفی در کار حسابرسی– یکی از موارد کاهش مصرف کاغذ در حسابرسی است که با استفاده از رایانه میزان مصرف کاغذ در کار حسابرسی کاهش می‌یابد.
ث. کاهش فضای لازم برای نگهداری پرونده‌های حسابرسی– البته فعلاً نمی‌توان پرونده‌های کاغذی را از حسابرسی حذف کرد چراکه هنوز کنترل کیفیت حسابرسی و بازبینی پرونده‌های حسابرسی از روی پرونده‌های کاغذی انجام می‌شود. با رایج شدن حسابرسی رایانه‌ای، روش‌های دیگری برای کنترل کیفیت کارهای حسابرسی به‌کار گرفته خواهد شد که در آن موقع، نیاز به اجاره انبار برای نگهداری مستندات حسابرسی با سال‌های طولانی نیست.
ج. جابجایی راحت‌تر مستندات حسابرسی– جابجا کردن پرونده‌های کاغذی و همراه کردن پرونده‌های سال قبل در هر حسابرسی، یکی از سنگین‌ترین بارهایی است که یک حسابرس برمی‌دارد. با حذف پرونده‌های کاغذی و جایگزینی آن با پرونده‌های الکترونیکی، جابجایی آن به‌راحتی انجام می‌گیرد.
چ. اجرای تکنیک‌های رایانه‌ای برای تحلیل داده‌ها در حسابرسی یا بررسی‌های تحلیلی– یکی از روش‌هایی که در تمامی مراحل حسابرسی کاربرد دارد بررسی‌های تحلیلی است که در آن روابط مالی و غیرمالی اطلاعات مالی باهم موردبررسی قرار می‌گیرد. این کار به‌راحتی با رایانه قابل انجام است.
ح. مدیریت دانش– یکی از مهم‌ترین کارهایی که در حسابرسی سنتی مغفول مانده، امکان استفاده از تجربیات حسابرسان قبلی در محیط و موقعیت‌های مشابه است. تجربیات جدید حسابرسان می‌تواند منجر به تولید دانش شود که با حسابرسی سنتی امکان مدیریت این تجربیات وجود ندارد ولی در حسابرسی با رایانه، می‌توان چنین تجربیاتی را ثبت و در موقعیت‌های مشابه بعدی مورداستفاده قرار داد. حتی با تحلیل تجربیات مختلف می‌تواند تجربه جدیدی را ایجاد و در اختیار آیندگان قرار داد. این موضوع مهم مدیریت دانش خوانده می‌شود.
حسابرسی با رایانه چگونه انجام می‌شود؟
با استفاده از رایانه می‌توان کارهای زیر را در حسابرسی انجام داد:
1. تهیه کاربرگ‌های حسابرسی با رایانه (کاربرگ‌های اصلی، فرعی و بررسی‌های تحلیلی)
2. دریافت مستندات و مدارک پشتوانه از شرکت به‌صورت الکترونیکی و مطابقت با اصل مستندات در محل شرکت
3. اسکن مدارک کاغذی که به‌صورت الکترونیکی قابل دریافت نیست.
4. ارسال تائیدیه‌های حسابرسی از طریق ایمیل موسسه حسابرسی و دریافت تائیدیه‌ها به‌صورت ایمیل یا از طریق پست
5. استفاده از عطف حسابرسی در نام‌گذاری مدارک الکترونیکی و فایل‌های رایانه‌ای
6. طبقه‌بندی فایل‌های رایانه‌ای در پوشه‌های الکترونیکی مطابق بخش‌بندی پرونده‌های حسابرسی
7. استخراج یافته‌های حسابرسی از کاربرگ‌های رایانه‌ای و انتقال آنها به فایل‌های نکات عمده و نکات حسابرسی و جابجایی الکترونیکی آنها بین اعضای تیم حسابرسی
8. تهیه گزارش حسابرسی و نامه مدیریت از روی کاربرگ نکات عمده حسابرسی و ارسال آن به شرکت از طریق ایمیل موسسه
نرم‌افزارهای حسابرسی
نرم‌افزار ACL شاید معروف‌ترین نرم‌افزاری است که بسیاری از کارهای مطرح‌شده در بالا را برای مؤسسات حسابرسی انجام می‌دهد. این نرم‌افزار قادر است تمام عملیات انجام‌شده روی داده‌های یک سال را ذخیره و برای داده‌های سال‌های بعد اجرا کند. با این نرم‌افزار مدت‌زمان حسابرسی به‌شدت کاهش می‌یابد. برای آشنایی بیشتر با این نرم‌افزار می‌توانید از این لینک مقاله منتشر شده در مجله حسابرس را مطالعه کنید.
نرم‌افزارهای دیگری که در حسابرسی در داخل کشور وجود دارند که قادر هستند بسیاری از کارهای فوق را انجام دهند. این نرم‌افزارها به دلیل عدم معرفی مناسب از سوی تهیه‌کنندگان و مقاومت بسیاری از مدیران و شرکای حسابرسی در به‌کارگیری رایانه در کار حسابرسی، هنوز به‌طور قابل‌ملاحظه مورداستفاده قرار نگرفته‌اند. نرم‌افزار حسابرسی ارائه‌شده از سوی موسسه هادی حساب تهران، نرم‌افزار حسابرسی موسسه حسابرسی مفید راهبر و نرم‌افزار حسابرسیار ارائه‌شده از سوی شرکت فنی مهندسی برنامه نویسان پیشروی نوین توس از جمله این نرم‌افزارهای حسابرسی هستند که در آینده نزدیک از آنها بیشتر خواهیم شنید.
اگر شما هم از نرم افزار خاصی در حسابرسی استفاده می کنید یا نرم افزار خاصی را می شناسید که برای حسابرسی خوب است لطفا در بخش دیدگاه ها مطرح بفرمایید.
