یکی از موضوعاتی که در حسابرسی و مخصوصاً در حسابرسی علمیاتی مطرح می شود استفاده از کارشناسان رشته‌های دیگر در حسابرسی عملیاتی است.
برای این که موضوع قابل فهم شود باید اول کارشناس تعریف شود تا ببینیم آیا می‌توانیم از وی در حسابرسی عملیاتی استفاده کنیم یا نه؟
تعریف کارشناس
کارشناس یا متخصص، فردی است که به دلیل تحصیلات و تجربیات خود در یک حوزه خاص، اطلاعات و مهارت لازم برای ارائه نظرات و راهکارهای تخصصی در آن حوزه را دارد. کارشناسان معمولاً در صنایع مختلف به عنوان مشاوران، مدیران، استادان دانشگاهی، مهندسان، پزشکان، وکلای حقوقی و… فعالیت می‌کنند.
در مرحله بعد باید ببینیم که آیا می‌توان از کارشناسان مختلف در تیم های حسابرسی عملیاتی استفاده کرد.
بله، معمولاً تیم‌های حسابرسی عملیاتی از کارشناسان مختلف در زمینه‌های مختلف تشکیل می‌شوند. به عنوان مثال، یک تیم حسابرسی عملیاتی شامل کارشناسان حسابداری، مالی، مدیریت ریسک، تکنولوژی اطلاعات و غیره می‌تواند باشد. هدف از استفاده از کارشناسان مختلف در تیم حسابرسی عملیاتی، پوشش دادن به تمامی نیازهای بررسی و اطمینان از صحت و سالم بودن عملیات و فرآیندهای یک سازمان است. برخی اوقات لازم می شود که از کارشناس خاصی در صنعت خاص استفاده شود که در تیم حسابرسی عملیاتی چنین کارشناسی وجود ندارد لذا استفاده از کارشناسان رشته‌های دیگر توسط تیم حسابرسی عملیاتی ضرورت پیدا می‌کند.
علت استفاده از کارشناسان در حسابرسی عملیاتی
استفاده از کارشناسان مختلف در تیم حسابرسی عملیاتی به دلایل زیر منجر به بهبود کیفیت و کارآیی حسابرسی می‌شود:
- پوشش گسترده‌تر: با داشتن کارشناسان مختلف در تیم حسابرسی عملیاتی، می‌توان به بهترین نحو از همه جنبه‌های یک سازمان برای بررسی و تضمین صحت و سالم بودن فرآیندها استفاده کرد.
- دیدگاه‌های مختلف: کارشناسان در زمینه‌های مختلف ممکن است دیدگاه‌های متفاوتی نسبت به یک مسئله داشته باشند. این می‌تواند به شناسایی ریسک‌های مختلف و پیشگیری از آنها کمک کند.
- بهبود کیفیت بررسی: هر چه تیم حسابرسی عملیاتی بیشتر و با تنوع بیشتری از کارشناسان داشته باشد، بهتر می‌تواند از عملیات و فرآیندهای یک سازمان برای بررسی و تضمین صحت و سالم بودن آنها استفاده کند. بهبود کیفیت حسابرسی در نهایت منجر به افزایش اعتماد عمومی نسبت به سازمان مورد حسابرسی خواهد شد.
- افزایش کارآیی: با داشتن تیم حسابرسی عملیاتی کامل، می‌توان به بهترین نحو از نیروهای حرفه‌ای و با تخصص در زمینه‌های مختلف برای بررسی و تضمین صحت و سالم بودن عملیات و فرآیندهای سازمان استفاده کرد. این می‌تواند باعث افزایش کارآیی حسابرسی و کاهش هزینه‌های آن شود.
خدمات قابل ارائه توسط کارشناس در حسابرسی عملیاتی
کارشناسان در حسابرسی عملیاتی می‌توانند خدمات مختلفی را ارائه دهند، از جمله:
- بررسی و تحلیل فرآیندهای سازمان: کارشناسان می‌توانند فرآیندهای مختلف سازمان را بررسی کرده و به شناسایی مشکلات و نقاط ضعف آنها بپردازند.
- تضمین صحت و سالم بودن مالی: کارشناسان حسابرسی عملیاتی می‌توانند با بررسی و تحلیل صورتهای مالی، اطمینان حاصل کنند که صورتهای مالی سازمان قابل اعتماد هستند و با استانداردها و قوانین منطبق هستند.
- بررسی و تضمین کیفیت روند تولید و ساخت: کارشناسان حسابرسی عملیاتی می‌توانند روند تولید و ساخت محصولات سازمان را بررسی کرده و به شناسایی نقاط ضعف و بهبود کیفیت محصولات کمک کنند.
- بررسی و تضمین کیفیت فرایندهای IT: کارشناسان حسابرسی عملیاتی می‌توانند فرایندهای IT سازمان را بررسی کنند و به شناسایی نقاط ضعف و بهبود امنیت و کیفیت فرایندهای IT کمک کنند.
- بررسی و تضمین کیفیت فرآیندهای اجرایی: کارشناسان حسابرسی عملیاتی می‌توانند فرآیندهای اجرایی سازمان را بررسی کنند و به شناسایی نقاط ضعف و بهبود کیفیت فرآیندهای اجرایی کمک کنند.
- بررسی ریسک‌های سازمان و مدیریت آنها: کارشناسان حسابرسی عملیاتی می‌توانند به شناسایی ریسک‌هایی که سازمان ممکن است در معرض آنها قرار داشته باشد، بپردازند و با ارائه راهکارهایی برای مدیریت آنها، به بهبود کیفیت و عملکرد سازمان کمک کنند.
آیا لازم است که کارشناس مستقل باشد یا نه؟
بله، برای حسابرسی عملیاتی معمولاً کارشناس مستقل و بدون رابطه استخدامی با سازمان انتخاب می‌شود. به عنوان مثال، یک شرکت حسابرسی خارجی به عنوان کارشناس مستقل می‌تواند به بررسی فرآیندها و صورتهای مالی یک سازمان در کنار حسابرس داخلی آن سازمان کمک کند.
استفاده از کارشناس مستقل می‌تواند باعث افزایش قابلیت اطمینان عمومی نسبت به حسابرسی عملیاتی شود و همچنین از تعارض منافع جلوگیری کند. در صورت استفاده از کارشناس داخلی، ممکن است او نتواند به شیوه‌ای مستقل و بی‌طرفانه به بررسی فرآیندها و صورتهای مالی پرداخته و به دلیل پیوستگی به سازمان، نتواند مشکلات و نقاط ضعف را به درستی شناسایی کند.
معایب و مزایای استفاده از کارشناسان مستقل در حسابرسی علمیاتی
- مزایای استفاده از کارشناسان مستقل در حسابرسی عملیاتی:
- بی‌طرفی و مستقلیت: با داشتن یک کارشناس مستقل، اعتماد عمومی نسبت به حسابرسی افزایش می‌یابد زیرا کارشناس مستقل قادر است به شیوه‌ای بی‌طرف و مستقل به بررسی فرآیندها و صورتهای مالی پرداخته و نظرات خود را بر اساس واقعیت‌ها ارائه کند.
- افزایش کیفیت حسابرسی: با داشتن کارشناس مستقل، تضمین می‌شود که بهترین روش‌ها و استانداردهای موجود در حسابرسی عملیاتی به کار گرفته شده‌اند و احتمال شناسایی مشکلات و نقاط ضعف بیشتر می‌شود.
- جلوگیری از تعارض منافع: حضور یک کارشناس مستقل به جلوگیری از تعارض منافع کمک می‌کند. در صورت استفاده از کارشناس داخلی، او ممکن است به دلیل پیوستگی به سازمان، نتواند مشکلات و نقاط ضعف را به درستی شناسایی کند.
- معایب استفاده از کارشناس مستقل در حسابرسی عملیاتی:
- هزینه بالا: استفاده از کارشناس مستقل در حسابرسی عملیاتی هزینه بالایی دارد. برای سازمان‌های کوچک و متوسط، این هزینه می‌تواند محدودیت باشد.
- زمان بر: با داشتن یک کارشناس مستقل، نیاز به هماهنگی بیشتری میان اعضای تیم حسابرسی و مدیران سازمان ایجاد می‌شود که ممکن است به طولانی شدن فرآیند حسابرسی منجر شود.
- تفکر خلاق کمتر: کارشناس مستقل ممکن است به دلیل عدم شناخت بهتر فرآیندها و وضعیت داخلی سازمان، نتواند به بهترین شکل از تفکر خلاقانه وابسته به کاربردهای واقعی موارد استفاده کند.
به طور کلی، استفاده از کارشناس مستقل در حسابرسی عملیاتی باعث افزایش کیفیت و شفافیت در حسابرسی می‌شود، اما هزینه بالا و زمان بر بودن آن می‌تواند در برخی موارد محدودیت باشد.
روش‌های دسترسی به یک کارشناس مستقل
برای پیدا کردن یک کارشناس مستقل برای حسابرسی عملیاتی، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
1- استفاده از شرکت‌های حسابرسی: شرکت‌های حسابرسی معروف و بزرگ معمولاً خدمات حسابرسی عملیاتی را نیز ارائه می‌دهند. با تحقیق و جستجو در سایت‌های این شرکت‌ها، می‌توانید به کارشناسان مستقل برای حسابرسی عملیاتی دسترسی پیدا کنید.
2- استفاده از شبکه‌های حرفه‌ای: شبکه‌های حرفه‌ای مثل LinkedIn و Indeed می‌توانند به عنوان یک منبع برای پیدا کردن کارشناسان مستقل برای حسابرسی عملیاتی مفید باشند. با جستجوی کلمات کلیدی مرتبط با حسابرسی عملیاتی، می‌توانید به صفحات کارشناسان مستقل دسترسی پیدا کنید.
3- استفاده از انجمن‌های حرفه‌ای: عضویت در انجمن‌های حرفه‌ای مرتبط با حسابرسی و مالی، می‌تواند به شما کمک کند تا با کارشناسان مستقل برای حسابرسی عملیاتی آشنا شوید و با آنها در ارتباط باشید. در این انجمن‌ها معمولاً اطلاعات مرتبط با کارشناسان مستقل نیز قرار می‌گیرد.
4- مشاوره با سازمان‌های مرتبط: در صورتی که سازمان شما با سازمان‌های مرتبط همکاری داشته باشد، می‌توانید با آنها در ارتباط باشید و از آنها برای پیشنهاد کارشناس مستقل برای حسابرسی عملیاتی استفاده کنید.
عوامل تعیین کننده هزینه قرارداد با کارشناس
هزینه قرارداد با کارشناس در حسابرسی عملیاتی بستگی به متغیرهای زیادی دارد که باید در نظر گرفته شود. به عنوان مثال، از عوامل مؤثر بر هزینه قرارداد با کارشناس مستقل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اندازه و پیچیدگی سازمان: اندازه و پیچیدگی سازمان، تعداد و جزییات فرآیندهای مالی، تعداد شعب و واحدهای سازمان و میزان پیوستگی ارتباطی بین آنها، تاثیر بسیاری در هزینه قرارداد با کارشناس مستقل دارد.
- مدت قرارداد: مدت زمان قرارداد نیز تأثیر زیادی در هزینه آن دارد. هر چه مدت قرارداد بیشتر باشد، هزینه آن نیز بیشتر خواهد بود.
- محل سکونت کارشناس: هزینه قرارداد با کارشناس مستقل برای حسابرسی عملیاتی به شدت تحت تأثیر محل سکونت و کارشناس است. در برخی مناطق، هزینه‌ها بسیار بالا هستند.
- تجربه و تخصص: تجربه و تخصص کارشناس نیز از عوامل مؤثر بر هزینه قرارداد با او است. کارشناسان با تجربه و تخصص بیشتر، هزینه بیشتری دارند.
به طور کلی، می‌توان گفت که هزینه قرارداد با یک کارشناس مستقل برای حسابرسی عملیاتی با توجه به عوامل فوق، متغیر است و باید بر اساس شرایط خاص هر سازمان با توجه به نیازهای خود، تعیین شود.
آیا می توان از کارشناسان خبره داخل شرکت در حسابرسی عملیاتی استفاده کرد؟
بله، می‌توان از کارشناسان خبره داخل شرکت در حسابرسی عملیاتی استفاده کرد. این کارشناسان به عنوان حسابرس داخلی شناخته می‌شوند و معمولاً در سازمان‌ها برای انجام حسابرسی عملیاتی استفاده می‌شوند. به عنوان یکی از اعضای تیم حسابرسی، کارشناس داخلی با فرآیندها و صورتهای مالی سازمان آشنایی دارد و می‌تواند به دلیل دسترسی به اطلاعات داخلی سازمان، به بهترین شکل به بررسی فرآیندها و صورتهای مالی پرداخته و مشکلات را شناسایی کند. استفاده از کارشناسان فنی دیگر شرکت هم مشابه حسابرس داخلی آن می تواند به صورت محدود مدنظر قرار گیرد. لیکن استفاده از کارشناسان خارج از شرکت و مستقل باید در اولویت استفاده قرار گیرد.
با این حال، برای جلوگیری از تعارض منافع، بهتر است استفاده از کارشناسان داخلی شرکت در حسابرسی عملیاتی محدود باشد.
روش‌های شناسایی کارشناسان خبره داخل شرکت
برای شناسایی کارشناسان خبره داخل دستگاه می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
- پرسش و پاسخ با کارکنان: بهترین راه برای شناسایی کارشناسان خبره داخل دستگاه، پرسیدن از کارکنان است. با پرسش از کارکنان و جستجوی اطلاعات مربوط به حسابرسی عملیاتی در دستگاه، می‌توانید به کارشناسان خبره دستگاه دسترسی پیدا کنید.
- مراجعه به سایت شرکت: در صورتی که شرکت خود شامل یک بخش حسابرسی داخلی باشد، می‌توانید از سایت شرکت استفاده کنید. اغلب اطلاعاتی درباره تیم حسابرسی داخلی شرکت در سایت وجود دارد که شامل نام و تخصص کارشناسان داخلی است.
- مراجعه به انجمن‌ها و گروه‌های حرفه‌ای: به عنوان یک محل شناسایی کارشناسان خبره داخلی، می‌توانید به انجمن‌های حرفه‌ای مرتبط با حسابرسی عملیاتی مراجعه کنید. در این انجمن‌ها، افراد با تجربه در زمینه حسابرسی و ممکن است کارشناسان داخلی هم باشند.
- استفاده از شبکه‌های اجتماعی: استفاده از شبکه‌های اجتماعی مثل LinkedIn می‌تواند به شما کمک کند تا به کارشناسان داخل دستگاه دسترسی پیدا کنید. با جستجوی کلمات کلیدی مرتبط با حسابرسی عملیاتی و سازمان خود، می‌توانید به صفحات کارشناسان داخلی دسترسی پیدا کنید.
ویژگی‌هایی ضروری کارشناس خبره داخل شرکت
کارشناس خبره داخل شرکت برای اینکه بتواند در حسابرسی عملیاتی مفید باشد، باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:
- تجربه کافی: کارشناس باید دارای تجربه کافی در زمینه فرآیندها و صورتهای مالی سازمان باشد. تجربه کارشناس به او کمک می‌کند تا بتواند به بهترین شکل به بررسی فرآیندها و صورتهای مالی پرداخته و مشکلات را شناسایی کند.
- آگاهی از قوانین و مقررات: کارشناس باید به عنوان یک حسابرس داخلی، آگاهی کاملی از قوانین و مقررات مالی و محاسباتی داشته باشد. این آگاهی به او کمک می‌کند تا بتواند به بهترین شکل به بررسی صورتهای مالی و فرآیندهای مالی سازمان پرداخته و هرگونه نقض قوانین را شناسایی کند.
- توجه به جزئیات: کارشناس باید دقت و توجه کافی به جزئیات داشته باشد تا بتواند به بهترین شکل به بررسی فرآیندها و صورتهای مالی پرداخته و هرگونه خطا یا نادرستی را شناسایی کند.
- ارتباط و هماهنگی با دیگران: کارشناس باید دارای مهارت‌های ارتباطی و هماهنگی با دیگران باشد تا بتواند به بهترین شکل با افراد دیگری که در حسابرسی عملیاتی دست به دست هستند، همکاری کند.
- حس ذوق و مسئولیت‌پذیری: کارشناس باید دارای حس ذوق و مسئولیت‌پذیری باشد تا بتواند به بهترین شکل به بررسی فرآیندها و صورتهای مالی پرداخته و هرگونه نقص و مشکل را شناسایی کرده و گزارش دهد.
