دامنه خدماتی که توسط حسابرسان ارایه میشود از یک حسابرس تا حسابرس دیگر میتواند متفاوت باشد. این تفاوت میتواند هم در کیفیت خدمات و هم در تعداد یا کمیت خدمات باشد. انواع خدماتی که حسابرسان ارایه میکنند میتواند مرتبط با عضویت در تشکلهای حرفهای نیز تغییر کند. تعداد کارکنان و توانمندیهای آنها در کیفیت و کمیت این خدمات نقش تعیین کننده ایفا میکند. بطور کلی انواع خدماتی که حسابرسان میتوانند ارایه دهند شامل موارد زیر است:
– خدمات مالی
شامل خدمات بستن حسابها، تهیه صورتهای مالی و اصلاح حساب. ارایه این نوع خدمات نیاز به هیچ مجوزی ندارد و تمامی حسابداران با داشتن هر مدرک دانشگاهی میتوانند این خدمات را ارایه دهند. برای ارائه این دسته خدمات، کارکنان حسابرسی باید دانش و تجربه مناسبی از خدمات حسابداری و مالی داشته باشند.
– خدمات مالیاتی
شامل تهیه اظهارنامه مالیاتی، مشاوره مالیاتی و تهیه دادنامه مالیاتی برای دفاع در هیئتهای حل اختلاف مالیاتی. این نوع خدمات نیز برای ارایه نیاز به هیچ مجوز خاصی ندارند. البته لازم به ذکر است که در سالهای اخیر با تشکیل حامعه مشاوران مالیاتی ارایه این نوع خدمات هم در حال حرفهای و منسجم شدن میباشد. ارائه این خدمات تسلط به قوانین و بخشنامههای مالیاتی و تجربه کافی در تهیه و ارائه این خدمات را میطلبد.
– خدمات حسابرسی مالی
شامل حسابرسی صورتهای مالی، حسابرسی افزایش سرمایه، بررسی اجمالی، حسابرسی صورتهای مالی تملک داراییهای سرمایهای و حسابرسی ویژه میباشد. برای ارایه این خدمات، عضویت در جامعه حسابداران رسمی ضروری است. تسلط کافی به استانداردهای حسابداری و حسابرسی لازمه ارائه این دسته خدمات میباشد.
– حسابرسی رعایت
شامل حسابرسی مالیاتی و هر حسابرسی دیگری که مبنای آن بررسی رعایت قوانین خاص میباشد مثل حسابرسی بیمه. برای ارایه این خدمات نیز عضویت در جامعه حسابداران رسمی ضروری است. برای ارائه این خدمات تسلط بر قوانین و مقررات مربوطه ضروری است.
– خدمات حسابرسی عملیاتی
توسط حسابرسان مستقل و حسابرسان تحت استخدام قابل ارایه است و میتواند حسابرسی عملیاتی یک شرکت، بخشی از عملیات شرکت، عملیات یک دایره خاص یا عملیات خاصی را در شرکت، شامل شود. ارایه این خدمات برای حسابرسانی که عضو جامعه حسابداران رسمی یا عضو انجمن حسابرسان داخلی رسمی هستند مجاز است. البته در سالهای قبل ارایه این خدمات نیاز به مجوز خاصی نداشت ولی در سالهای اخیر این خدمات نیز در حال انسجام و نظاممندی هستند .ارائه این خدمات به قدرت تحلیل بالا، دانش زبان و رایانه و آمار را میطلبد.
– خدمات کارشناس رسمی
شامل خدماتی است که حرفه حسابرسی در راستای نیازهای دادگاهها و اشخاص حقوقی و حقیقی به آنها ارائه میکند. ارزشگذاری شرکتها یا ارزیابی آنها برای تعیین قیمت پایه کارشناسی جهت عرضه شرکتها در بازارهای خاص در قالب این خدمات انجام میپذیرد. این خدمات فقط برای حسابدارانی مجاز است که عضو کانون کارشناسان رسمی دادگستری یا کانون کارشناسان رسمی قوه قضاییه باشند. ارائه این خدمات منوط به گذراندن دوران کارآموزی نزد کارشناسان رسمی این رشته است.
یکی از الزاماتی که تشکلهای حرفهای برای اعضای خود مقرر داشتهاند آموزش مستمر کارکنان و مدیران حرفهای حسابرسی است. پیشرفت نرمافزارها و سیستمهای مالی همراه با فراموشی ناشی از گذر زمان، لزوم آموزش مستمر و آشنایی با پیشرفتهای جدید در عرصه حسابداری و حسابرسی را دوچندان کرده است.