تعریف اثربخشی چیست؟
میزان تحقق اهداف را اثربخشی گویند. به عبارت دیگر ناشی از عملیات موجود و منابع در اختیار به چه میزان به اهداف مورد انتظار دست یافته‌ایم. برای مثال قرار بود درآمد ماهیانه شرکت در سال 1396 مبلغ 340 میلیون ریال باشد ولی با عملیات شرکت درآمد ماهیانه به میزان مبالغ زیر حاصل شده است. نسبت درآمد ماهیانه تحقق یافته به درآمد ماهیانه مورد انتظار (340 میلیون ریال)، درصد اثربخشی عملیات گفته می‌شود.
چرا اثربخشی اندازه‌گیری می‌شود؟
مدیریت نوین با چالش‌هایی روبرو شده و یکی از آن‌ها این بوده که آیا با امکانات و منابع در اختیار توانسته به اهدافی که مورد انتظار بوده دست پیدا کند یا نه؟ آیا فرایند‌های طراحی شده توسط مدیریت، توانسته شرکت را به اهداف مورد انتظار خود (اهداف مورد انتظار مالکان یا اهداف ادعا شده از سوی مدیران) برساند؟ لذا یکی از جنبه‌‌های عملیات که در حسابرسی عملیاتی در راستای پاسخ به نیاز مدیران، مورد بررسی قرار می‌گیرد اثربخشی است. برای مثال ممکن است هدف مالکان سرمایه از ایجاد شرکت، کسب درآمد 100 میلیون ریال در سال از محل تولید و فروش محصول خاصی باشد یا مدیران شرکت ادعا کرده باشند که می‌توانند از محل تولید و فروش محصول خاصی سالانه درآمد 100 میلیون ریالی را ایجاد کنند. این رقم می‌شود هدف مورد انتظار شرکت که باید عملکرد نهایی مدیران را با این هدف مقایسه کرد.
پیش نیاز بررسی اثربخشی چیست؟
برای این که بتوان اثربخشی عملیات را مورد بررسی قرار دهیم اول باید اهدافی مورد انتظار مدیران شرکت باشد. بدون داشتن اهداف مدون، امکان محاسبه اثربخشی وجود ندارد. لیکن می‌توان از عملکرد شرکت‌های شاخص در صنعت به عنوان هدف استفاده کرد و عملکرد شرکت را با عملکرد آنان مقایسه نمود. یکی از اقدامات مدیریت تعیین هدف و برنامه‌ریزی برای رسیدن به آن هدف است. مدیری که هدفی برای عملیات خود تعیین نکرده مسلما از مدیریت چیزی یاد نگرفته است. در هر صورت مدیریت باید برای هر یک از عملیات خود هدفی را مشخص کند یا عملکرد شرکت شاخصی را در صنعت به عنوان هدف خود قرار دهد و عملکرد خود را با آن مقایسه نماید.
اثربخشی چگونه اندازه‌گیری می‌شود؟
اثربخشی عملیات شرکت در چند گام مورد اندازه‌گیری قرار می‌گیرد: 1. تعیین اهداف مورد انتظار هر یک از عملیات شرکت 2. استخراج نتایج واقعی هر یک از عملیات شرکت 3. از تقسیم نتایج واقعی عملیات بر اهداف مورد انتظار، اثربخشی عملیات شرکت به دست می‌آید.
مزایای بررسی اثربخشی چیست؟
1. میزان موفقیت یا عدم موفقیت عملیات شرکت سنجیده می‌شود. 2. امکان برنامه‌ریزی برای اهداف بیشتر فراهم می‌شود. 3. در صورت نامناسب بودن برنامه‌ها، ضعف برنامه‌ها هم قابل تشخیص است. 4. عملکرد مدیر و افراد تحت امر مدیر مزبور مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. 5. معیاری برای تسهیم پاداش بین مدیریت‌های شرکت فراهم می‌گردد.
